Werken in het buitenland: het spreekt tot de verbeelding. Misschien omdat we al snel denken aan digitale nomaden die hun laptop openklappen in een strandbar en als pauze gaan surfen. En als ze het ene land beu zijn, reizen ze gewoon door naar de volgende bestemming. Organisatie Vlamingen in de Wereld wijdde een heel dossier aan deze nieuwe zelfstandigen. Daaruit leren we dat de vrijheid en het brede netwerk aanlokkelijk zijn, maar het leven van een digitale nomade niet altijd rozengeur en maneschijn is, denk maar aan ingewikkelde visumaanvragen en tijdzones.

Misschien is het daarom dat weinig Vlaamse designers zich aan zo’n bestaan wagen. Dat wil echter niet zeggen dat Vlamingen niet van de wereld houden, want er zijn nog manieren om in het buitenland te werken. Een workation bijvoorbeeld, waarbij je enkele dagen tot zelfs maanden vanuit een andere omgeving werkt en genoeg vrije tijd voorziet. Ook zijn er tegenwoordig veel jobs die je van op afstand of remote kan uitvoeren, waardoor het niet uitmaakt of je in België of een ander land werkt. Tot slot zijn er ook mensen die verliefd worden op meerdere landen en pendelen in een hybride werkleven. We spraken met drie creatievelingen over hoe zij het aanpakken.

Als je niet je eigen baas bent, is het soms lastig om enkele weken of maanden vanuit het buitenland te werken. Dan is het een luxe als je voor een bedrijf werkt dat remote werken aanmoedigt, zoals Smooth Sailing. Oprichter Hannes D’Hulster: “Wij helpen start-ups die software maken met hun productdesign en productmanagement. Toen we gestart zijn in 2020 was er al het plan om vooral remote te werken, want digitale designers werken vooral online. Bovendien was er toen een tekort aan digitale designers, dus wilden we meteen internationaal kijken en de beste designers uit de wereld te verzamelen.”

“Intussen verblijft zowat de helft van ons team in België en de helft in het buitenland. Toch maakt het niet uit of je vanuit Polen of Kapellen werkt, want alles remote is georganiseerd. Ook de Belgische werknemers komen niet samen op kantoor. Slechts één keer per maand hebben we een coworkingdag met de Belgen om te reflecteren over de voorbije samenwerkingen.”

“Voor de rest verloopt alles online. Wekelijks heb ik een individuele check-up met elke werknemer waarin we praten over hoe het gaat met het werk, maar ook op vlak van welzijn. Verder is er op maandag en donderdag een online meeting met het hele team, waarbij iedereen vertelt waar die bezig mee is, wat er goed gaat en waar het misschien vastloopt. De rest van de weekplanning is redelijk vrij, zolang het werk kwalitatief gedaan is.”

“Dat betekent dat er veel verantwoordelijkheid ligt bij de teamleden. Ze moeten wel hun uren en opdrachten loggen, zodat we een overzicht behouden, maar het maakt niet uit of ze ’s nachts werken of vier uur pauze houden in de namiddag. Er is geen structuur die dat tegenhoudt. Een van de freelancers werkt bijvoorbeeld als digitale nomade en een andere medewerker zal binnenkort een maand op reis gaan en dan ‘s ochtends werken. Het grootste deel van het team woont wel in Europa, in dezelfde tijdzone. We hebben geprobeerd om met Amerikaanse klanten te werken, maar dat vroeg te veel van hen omdat ze zich elke keer moesten aanpassen.”

“Doordat Smooth Sailing vanaf het begin remote georganiseerd is, verloopt dat vrij vlot. We komen niet actief samen, maar zijn geoefend om feedback te geven en frustraties te delen. We selecteren de werknemers ook op basis van deze criteria: hoe gaan ze om met remote werken? Hoe flexibel zijn ze? Omdat het vreemd zou zijn om elkaar nooit te zien, organiseren we wel elk jaar een teamweekend, ook met de buitenlandse werknemers. Dit jaar gaan we bijvoorbeeld samen naar KIKK Festival in Namen om inspiratie op te doen, het team te verbinden en te bekijken hoe we als bedrijf kunnen groeien.”

“Vanuit bedrijfstandpunt zijn er veel voordelen aan remote werken: er is geen reistijd, geen wagenpark en minder CO2-uitstoot. Bovendien scheelt het op gezinsvlak, want zo kan ik makkelijk de kinderen naar school brengen. Als bedrijfsleider vorm je je bedrijf naar wat je zelf wilt, denk ik. Lang werken vanuit het buitenland heb ik zelf nog niet gedaan, maar wel al een weekje vanuit Airbnb’s in Noord-Frankrijk en Nederland. We hebben ook een busje gekocht met een bureautafel in. Dus de plannen zijn er.”

“Ik had ooit een speech gezien van Stefan Sagmeister, een groot voorbeeld van mij. Hij is de eigenaar van een grafisch bedrijf in New York en last om de zeven jaar een pauze in voor passieprojecten. Ik merkte dat ik vastzat in een automatische routine en wilde daar niet aan toegeven. Geïnspireerd door Sagmeister heb ik een one way ticket naar New York geboekt. Met een drukbezette agenda was dat geen gemakkelijke beslissing. Ik heb er lang over gesproken met Peter (Van de Sijpe, red.) met wie ik Loobas leid. Toch heb ik op een gegeven moment gewoon de knoop doorgehakt. Pas dan kan een plan groeien.”

“Ik wist niet hoelang ik weg zou blijven. Het kon een week zijn, maar is uiteindelijk zeven maanden geworden. De eerste drie maanden heb ik gereisd, van New York naar Mexico, Guatemala, Colombia en Honduras. Omdat ik onderweg verliefd geworden was op Mexico City ben ik daar nog vier maanden gebleven in een kunstenaarsresidentie. Vanaf dan heb ik het werk weer opgepakt voor Loobas, in combinatie met mijn passieproject Artbeats, waarbij ik kunstwerken maak met de hartslagen van mensen die op mijn pad komen. Ik plande de meetings in de ochtend, tijdens de overlap met de Belgische werkuren, en voor de rest was ik vrij om met mijn kunst bezig te zijn en mensen te ontmoeten. Zo heb ik een solotentoonstelling gedaan, een sloppenwijk kleur gegeven en een gigantische pridevlag ontworpen.”

“Het werk voor Loobas liep vrij vlot, maar soms waren er wel uitdagingen. Peter heeft daar veel in opgevangen. Zo kon ik niet aanwezig zijn bij foto- en videoshoots. Ook was mijn internetconnectie niet altijd even goed, wat het soms moeilijk maakte om te communiceren. Peter en ik hebben altijd als een Siamese tweeling gefunctioneerd, dus het was een leerrijke oefening om een individueler pad te bewandelen. Op vlak van productiviteit was dat niet altijd evident, maar op lange termijn verlegt het grenzen. Zo zijn we nu aan het kijken om banden aan te halen met Mexico en de Verenigde Staten.”

“Hoewel ik op workation ging, heb ik het nooit echt als vakantie beschouwd, eerder als een missie om te integreren in andere culturen. Al ben je in een ander land en wil je af en toe een tentoonstelling of bar ontdekken. Dat neem ik wel mee: het is bizar om eerst hard te werken en dan een week vakantie te verdienen. Nu geniet ik er ook van om eens doorheen de week van een dagje Brussel te genieten. Ik heb ook geleerd om minder prestatiegericht te zijn. In Mexico krijg je niet de vraag “Wat wil je bereiken”, maar “Wat voel je?” en “Hoe kunnen we op een toffe manier samenwerken?”. Jarenlang heb ik achttien uur per dag gewerkt en daar probeer ik nu vanaf te stappen. Als je goed werk wilt van mij, moet je ook voor mij zorgen en me de tijd gunnen om inspiratie op te doen.”

“Ik cureer de webshop Nomad Objects waarvoor ik design, meubels en juwelen uit verschillende landen verzamel en met ambachtslieden nieuwe producten ontwikkel. Daarnaast help ik als consultant bij de opstart van creatieve projecten en doe ik productiewerk, bijvoorbeeld voor tentoonstellingen. De producties zijn meestal gebonden aan locaties in België, maar mijn andere twee jobs doe ik zowel vanuit België als vanuit Marokko. Het meeste gebeurt immers online.”

“In 2019 ging ik voor het eerst op vakantie naar Marokko. Daar zag ik zoveel mooie dingen die ik wilde verzamelen, wat aan de basis lag van Nomad Objects. Tijdens corona waren de grenzen van Marokko lang gesloten, maar daarna ben ik snel teruggekeerd, voor vakantie én samenwerkingen. Voor de Marokkaanse producten in de webshop moet ik immers genoeg ter plaatse zijn omdat de ambachtslieden niet heel actief zijn online. Mijn Whatsapp-berichten blijven twee maanden onbeantwoord, maar als ze mij zien, gaat het plots wel snel.”

“Sinds februari huur ik ook een huisje in Marrakech, waar ik ongeveer de helft van het jaar verblijf. Soms zijn dat enkele weken, soms een maand, afhankelijk van mijn projecten in België. Die flexibiliteit vind ik zo tof aan hybride werken. Ook in mijn vorige job voor Levi’s had ik een onvoorspelbare agenda en moest ik veel reizen. In Marokko maak ik opnieuw kennis met een andere cultuur, maar het verschil is dat ik er langer blijf en regelmatig terugkeer. Daardoor raak ik meer ingeburgerd: ik heb mijn vaste kruidenier en er zijn al vriendschappen gegroeid uit de samenwerkingen.”

“In Marokko en België leef en werk ik op een andere manier. Doordat mijn sociale kring in Marokko minder groot is, kan ik bijvoorbeeld makkelijker gefocust doorwerken zonder afleiding. Soms gaan er dagen voorbij zonder dat iemand iets nodig heeft van mij of voorstelt om af te spreken. Daarnaast is het werkleven er gemoedelijker. Niemand is snel gestresseerd: als het vandaag niet is, is het morgen. Daar moest ik aan wennen, maar ondertussen besef ik dat die levensstijl gezonder is. Ook de werkuren zijn anders: voor tien uur is er niets open, dus als ik de ambachtslieden wil zien, is dat pas vanaf elf uur. Het zorgt voor langzame ochtenden, waarin ik rustig ontbijt of uitslaap.”

“Werk en vakantie lopen ook meer in elkaar over in Marokko. Zo werk ik soms goed door om de volgende dag te gaan zwemmen of het land te verkennen. Tegelijkertijd is het geen vakantieplek, maar echt een thuis. Zowel mijn huis in Antwerpen als in Marrakech voelen aan als mijn vertrouwde plek. En als ik in het ene land ben, verhuur ik mijn andere woning op Airbnb.”

“Een huis in Marokko lijkt de eerste stap om naar daar te verhuizen, maar dat is niet het plan. Qua werk gaat dat niet omdat ik klanten heb in België en ook persoonlijk zijn er veel mooie mensen en dingen die ik niet zomaar wil opgeven. Juist doordat je je thuisbasis niet helemaal achterlaat, is hybride werken zo’n fijne manier om expat te zijn. Het is niet zo’n grote mentale stap, dus probeer het gewoon als je er zin in hebt. Ga een paar keer naar het land van je dromen, verblijf eerst in Airbnb’s en weet dat je altijd kan omkeren. Het is niet zo eng als sommige mensen denken.”