David Hasselhoff droeg tijdens de val van de Berlijnse muur in 1989 al een jas met verlichting. En sportmerken zoals Asics en Puma hebben pogingen ondernomen om led te integreren in sportkleding.Toch is er op dit moment nog geen commercieel product op de markt. Kennelijk zijn we er nog steeds niet achter wat de commerciële waarde ervan is, of heeft de technologie zich nog niet genoeg ontwikkeld.Met het ontwerp Lighting Jacket wil Aniela Hoitink aantonen dat het relatief makkelijk is om verlichting in een jas te verwerken, en dat je die kan wassen door de elektronica te verwijderen. De drager krijgt ook de mogelijkheid om eenvoudig van kleur te wisselen door de electroluminescente draad, bekend als EL-wire, te vervangen. Hoitink vindt het belangrijk dat het kledingstuk eruitziet als een gewone jas en dat de verlichting niet zichtbaar is als ze is uitgeschakeld. Daarom is de EL-wire tussen twee lagen stof geplaatst. Ingeschakeld zorgt de verlichting voor een verrassingseffect. 

Wat is de meerwaarde van verlichting in kleding? Aan die waarom-vraag wordt volgens Hoitink veel te weinig aandacht besteed. “Een duidelijke toepassing is erg belangrijk, anders heeft de consument geen flauw idee van wat je er werkelijk mee kan. Het is de taak van de ontwerper om de technologie te vertalen naar een product dat mensen en bedrijven aanspreekt.” Voor het Worth Project sloeg ze de handen in elkaar met de Universiteit Hasselt en Elasta, een bedrijf dat gespecialiseerd is in elastische stoffen en fournituren. Samen ontwikkelden zij een hightech peplum-jasje. Op de elastieken tailleband zijn flexibele O-leds (Organic Light Emitting Diode) geplaatst, die reageren op de beweging van de drager. “Deze dynamische verlichting werkt alleen als je actief bent en zorgt voor betere zichtbaarheid tijdens het fietsen of hardlopen”, legt Hoitink uit. “De jas heeft verwisselbare elastieken, zodat je ze kunt afstemmen op de rest van je outfit.” 

Of de consument zit te wachten op ledverlichting in kleding? “Het is vooral een mooie manier om technologie te begrijpen en te visualiseren’, denkt Hoitink. Voor haar Chameleon Mood Scarf liet ze zich inspireren door de kameleon, die bekendstaat om zijn vermogen om van kleur te veranderen. Dat doet hij niet – zoals vaak gedacht – als camouflagemiddel, hij gebruikt de kleurverandering voornamelijk voor sociale communicatie en warmteregulering. Dankzij speciale inkten, die reageren op stemming, lichaamswarmte en zonlicht, verandert de sjaal  gedurende de dag van uiterlijk. Hoitink heeft ook al een vervolg op dit ontwerp in gedachten: een sjaal die reageert op hersenactiviteit. “Een inspirerend voorbeeld is de Belgische ontwerper Jasna Rok. Met haar collectie Fashion on Brainwaves experimenteert zij met neurologische sensoren in kleding. Zelf ben ik vooral geïnteresseerd in het sociale aspect: kleding als verlengstuk van onze emoties. Hoe mooi zou het zijn als we door onze kleding kunnen communiceren met de buitenwereld? Zodat anderen intuïtief kunnen aanvoelen dat je even niet gestoord wilt worden?” 

Tijdens de derde editie van het internationale project Hack the Brain vorig jaar bij Waag Society, dat in het teken stond van gezondheid, ontwikkelde Hoitink in teamverband de T-Stress. Dat kledingstuk detecteert stress en maakt die zichtbaar met gekleurde ledverlichting. Speciaal ontwikkeld om stress te meten op de werkvloer, signaleert de jas wanneer iemand geconcentreerd is en in een goede workflow zit. Collega’s weten dan dat het beter is om niet te storen. Er zitten nog wel wat haken en ogen aan de technologie. Want hoe verricht je de metingen in een dagelijkse omgeving? Zodra iemand met zijn ogen knippert, gebeurt er al iets in de hersenen. “Het is belangrijk om vooraf te bepalen welk gedeelte van de hersenen je precies wilt meten om bepaalde frequenties te filteren. Stress is niet per definitie slecht. Chronische stress wel. Daarom zijn in dit geval de langetermijneffecten het interessantst. Dus zou je de hersenactiviteit moeten meten op het moment dat iemand geen last heeft van stress om te weten wat de afwijking is als het níét goed gaat. Dat impliceert dat je altijd gemonitord moet worden. Maar is dat wenselijk?”

De technologie werpt ook nieuwe vraagstukken op: wat kunnen we met die data en wie beschikt erover? Het project is, volgens Hoitink, vooral een verkenning van hoe we in de toekomst hersenactiviteit kunnen meten en tegen welke problemen je als designer kan aanlopen in het ontwerpproces. Nu is het ontwerp nog een soort badmuts, omdat het van essentieel belang is dat de connectoren goed op hun plek blijven zitten. De Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO) heeft inmiddels een gestroomlijnde, lichte cap ontwikkeld. “Uiteindelijk willen we naar een draagbare variant toe, die je de hele dag kan gebruiken en die ook nog eens esthetisch is vormgegeven”, zegt Hoitink. De rode draad in haar werk is dat ze mode benadert als een verlengstuk van de huid. Door linken te leggen tussen het menselijk lichaam en technologie, probeert ze innovaties op een zo natuurlijk mogelijke manier te verwerken in kleding. 

Voor Dynamic Skin ging Hoitink op zoek naar technologische mogelijkheden om textiel organisch en levendig te maken. Ze ontwierp vijf inspiratieoutfits, geïnspireerd op het menselijke huidmicrobioom, de bloedcirculatie, de spieren, het zenuwstelsel, de botten en drie technologische kledingstukken. De eerste is een blauwe cape, voorzien van subtiele solarcellen op de schouders. De energie die daarmee wordt opgewekt, kan worden aangewend voor de gouden jurk met hartslagsensor. Die vertaalt de hartslag van de drager naar een ledpatroon, dat weerspiegelt hoe snel het bloed door het lichaam stroomt. Het derde ontwerp is een rode jurk met warmtedraden, die zorgen voor verkleuringen in de stof en zo een vertaling vormen van de bloedcirculatie. De technologie zelf staat helemaal in dienst van de mode. Dat maakt de kleding aantrekkelijk om gedragen te worden. De collectie werpt ook een nieuw licht op de functie van de garderobekast. Want wat heeft het voor nut om een solarcape in een donkere kast te hangen? Voor het raam kan die ook opladen als hij niet wordt gedragen. Hoitink houdt ervan om de basisprincipes van mode op hun kop te zetten. “Stel je voor dat we in de toekomst kleding dragen die om ons heen groeit,’ besluit ze, ‘dan hebben we überhaupt geen kledingkast meer nodig.”