Ik bracht een bezoek aan Paces Crafts, een textielatelier in Ranchi, een klein dorp in Oost-India. Vier jaar geleden trok Indra Cox van de vzw Solid vanuit België naar deze plek.

Een atelier opstarten met dames die voorheen leefden van rijst en ruilhandel bleek geen evidentie.

Maar op de dag van mijn bezoek is de organisatie een knappe realiteit geworden. Twintig handwerksters druppelen één voor één glimlachend binnen. Er hangt een ontspannen sfeer. Zes van hen installeren zich aan de weefgetouwen, de anderen maken de bobijnen en creëren prachtige tapijten via andere vormen van handwerk. Indra vertelt me hoe belangrijk de dorpsraad voor deze mensen is. Het is een bijeenkomst waar plaats wordt gemaakt voor zowel informatieve als persoonlijke verhalen. Op dezelfde manier wordt hier elke week een overleg gepland. Tijdens de ronde tafel vertel ik hen hoe hun verhaal het mijne wordt. Hoe we in België genieten van hun vakmanschap. Er zijn geen woorden nodig om te weten hoe fier ze zijn.

Wie ik zeker wilde ontmoeten tijdens deze reis, zijn organische katoentelers. Katoen is een veelgebruikte grondstof die heel wat ophef veroorzaakt. De opdroging van het Aralmeer in Centraal-Azië is een voorbeeld van één van de grootste milieurampen van deze eeuw, te wijten aan irrigatie ten behoeve van katoenteelt. Daarom is mijn volgende halte RESET, een project van de ngo GVK Society die de ambitie heeft om de katoenindustrie in India letterlijk te ‘resetten’. (En die er nota bene vorig jaar in slaagden de T-shirts voor de crew van Tomorrowland te produceren.) Die ‘reset’ blijkt broodnodig.

In sommige staten van dit reusachtige land plegen dagelijks tot tien katoenboeren zelfmoord.

Eén van de redenen is dat ze de leningen voor hun veel te dure katoenzaden niet kunnen afbetalen. RESET wil dan ook terug van nul beginnen, met de juiste zaden, het gebruik van biologische meststoffen en organische bestrijdingsmiddelen tegen ongedierte. De boeren gebruiken geen geïrrigeerd water, maar enkel regenwater, wat tot 3.000 liter per T-shirt scheelt. Van 2017 tot 2019 groeide het aantal leden van 42 naar 545 boeren, met de ambitie uiteindelijk 15.000 boeren te bereiken. Wanneer we de katoenplantages betreden, springen meteen de mooie, roze bloemen in het oog. Die verschijnen wanneer de cyclus van de plant halverwege is. Nadien transformeert de bloem naar een groene knop die uitbloeit tot katoen zoals wij die kennen. Na 120 dagen zal het tijd zijn om te oogsten. Afhankelijk van het weer zal er ook een tweede oogst mogelijk zijn. Katoenboeren Sanyasamma en Ramulamma zijn laaiend enthousiast over RESET. Ze vertellen hoe waardevol het is dat hun vertegenwoordigers mee de prijzen bepalen. Daarnaast laten ze me hun zelfgemaakte meststoffen zien. De regeneratieve ommezwaai bezorgt hen een gezonde grond en daarmee ook een gezonde toekomst.

Op het moment dat ik in Bangaloor ben en net wil beslissen waar ik mijn volgende stop zal houden, krijg ik via Instagram een verzoek van twee vrouwen, Julia Gaydina en Dinie van den Heuvel. Ze richtten in 2014 Infantium Victoria op, een Belgisch avant-gardistisch kindermerk dat haar vegan kleren in India laat produceren. Het merk is relatief onbekend in eigen land, maar heeft verkooppunten van Amerika over China. Ze nodigen me uit om kennis te maken met het blockprintatelier waar ze hun stoffen laten printen en de Suvastra Happy Clothing Factory waar hun kledingstukken tot stand komen. Enthousiast ga ik in op hun vraag. 

De Tharangini studio is indrukwekkend. Hier worden grote stempels vervaardigd, met de hand uitgesneden in hout.

Ze worden in inkt gedoopt en met de meeste precisie op verschillende soorten stoffen gedrukt, in verschillende lagen. Tientallen mensen toveren met passie en oog voor detail witte doeken om tot prachtige stoffen. Dit doen ze al sinds 1977. Toen lag de focus vooral op het maken van traditionele sari’s. Maar sinds Padmini de studio een aantal jaren geleden van haar moeder overnam, zijn de mogelijkheden legio. Zo worden oude prints verwerkt in een modern jasje. Of nieuwe, modern ogende prints worden op bestelling uitgewerkt. Op die manier blijft het traditionele ambacht bestaan in een nieuwe toepassing. Het borduurwerk en de designs zijn heel origineel. Naast goede werkomstandigheden gaan de dames ook steeds op zoek naar nieuwe materialen. Zo willen ze mogelijk met vegan wol gaan werken. Dit voelt en ziet eruit als echte wol, maar is gemaakt van onkruid.

Tot slot bezoek ik samen met Julia en Dinie de Suvastra Happy Clothing Factory. De 220 medewerkers werken hier onder het motto: ‘Het enige dat groeit als je het deelt, zijn kennis en geluk’. Hier wordt aandacht gegeven aan menselijk werken in een propere en aangename omgeving, tegen een goed salaris. Maar vergis je niet. Het blijft hard werken. Het is belangrijk om dit binnen de standaarden van het land te zien. Zes dagen op zeven werken, van 9u tot 17u30 en voor velen vaak met zeer repetitieve taken. In België zullen er misschien mensen hun neus voor ophalen, maar hier is het voor vele textielarbeiders een droom.

Fairwear Foundation erkende dan ook de inspanningen die hier geleverd worden en stimuleert op die manier merken die op een meer faire manier willen produceren (zoals Nudie Jeans en Knowledge Cotton Apparel).

Kamalakar is blij dat hij hier mag werken en leidt mij met veel plezier rond doorheen de drie verdiepingen die de fabriek telt. Ik ben onder de indruk van de veelheid aan stappen die het maken van zo'n kledingstuk vergt en de efficiëntie waarmee dit hier gebeurt. De vrouwen aan de stikmachines nemen één voor één de half afgewerkte hemden van de voorbij draaiende kapstokken. Iedereen is gespecialiseerd in één stap van het productieproces. Overal hangen borden om de werknemers attent te maken op welke fouten ze moeten vermijden.

Op een gegeven moment krijgen ze drie minuten pauze. Kamalakar legt uit dat die dient om de poetsen, te stretchen en te ontspannen. Voor mij lijkt dit wel een ambitieuze opdracht. Maar als je ziet met welke overgave de kledingarbeiders dit doen, realiseer je je dat ze blij zijn om deel uit te maken van deze familie. Het doet me opnieuw beseffen dat het mogelijk is, duurzaam produceren. Het is niet gemakkelijk, maar wél mogelijk zonder te hoeven inboeten op kwaliteit of op de prijs. Door duurzame merken te steunen, zorgen we ervoor dat deze mensen, net als wij, hun eigen leven waardig kunnen uitbouwen.