Caroline Merckx is Project Manager bij Flanders DC. Naast onder meer het organiseren van Expertendagen geeft ze ook advies aan creatieve ondernemers. Met een expertise in intellectuele eigendom weet ze hen goed te begeleiden bij allerhande vragen over de rechten op je werk en wat te doen als je merkt dat je werk gekopieerd werd.

Caroline Merckx

Caroline Merckx © Charis Boel

Wat is jouw achtergrond en professionele ervaring?

Ik studeerde communicatiewetenschappen en werkte nadien als redacteur voor productiehuizen Woestijnvis en De Mensen. Eind 2006 ging ik als Content Manager bij Flanders DC aan de slag, enkele jaren later werd ik Project Manager. Mijn eerste grote project was het opzetten van SOS Idee, een eerstehulploket voor mensen met een idee. Meteen ook de prille kiem van onze advieswerking.

Wat zijn jouw expertises als adviseur bij Flanders DC?

Mijn belangrijkste expertise is intellectuele eigendom. Welke rechten heb je op je werk? Moet je je extra beschermen? Wat als iemand je kopieert? Dit zijn vragen die ik dagelijks krijg. Daarnaast geef ik ook algemeen advies.

Wil je op de hoogte gehouden worden van nieuwe artikels in dit magazine? Schrijf je in op onze nieuwsbrief!

Onze ondernemersgids bevat een uitgebreid hoofdstuk rond intellectuele eigendom. Wanneer moet je precies beginnen denken aan het beschermen van je werk?

Eigenlijk vanaf het moment van creatie.

Als je een werk maakt (een logo, een song, een tekst, een ontwerp, een foto,...), verkrijg je daarop automatisch — en gratis — auteursrechten.

Maar bij een dispuut moet je vaak de datum bewijzen waarop je het werk gecreëerd hebt en dat is vaak moeilijk. Daarom raden we aan om net na creatie een officiële creatiedatum toe te kennen aan je werk. Dat kan bijvoorbeeld via het i-depot, het online depot bij Sabam of via Drawy. Je bewaart ook best je voorbereidend werk, schetsen,... Als je producten of diensten op de markt wil brengen, registreer je best zo snel mogelijk domeinnamen en user names op sociale media. En als je van plan bent om een merknaam te registreren, dan doe je dat ook best zo vroeg mogelijk, als je er de middelen voor hebt, uiteraard.

Wat moet je doen als je merkt dat een werk van jou werd gekopieerd?

Als je op een kopie van je werk botst, verzamel je eerst bewijsmateriaal.

Maak screenshots van websites of sociale media kanalen, koop indien mogelijk de kopie of maak er foto's van.

Stuur nadien een ingebrekestelling naar de inbreukmaker. Dat kan je zelf doen of via een advocaat. In die ingebrekestelling geef je aan dat er sprake is van kopie van jouw werk en stel je een minnelijke schikking voor. Probeer ten allen tijde weg te blijven uit de rechtbank, want dan mag je je aan hoge kosten verwachten en de uitkomst is onzeker. In sommige gevallen is het ook een slimme zet om naar de pers te stappen. Ontwerpsters Murielle Scherre en Toos Franken hebben heel wat media-aandacht gekregen toen hun kledingstukken door grote modeketens werden gekopieerd. Er zijn nog een aantal andere mogelijkheden, zoals een beslag inzake namaak, maar daar staat wel een prijskaartje tegenover. Win zeker het advies in van een jurist als je verdere stappen overweegt.

Hoe weet je of het om een kopie gaat? Wanneer is een kopie een kopie, met andere woorden?

Om te beginnen, is het belangrijk om zicht te hebben op hoe origineel je werk is. Als je bijvoorbeeld een werk maakt dat meesurft op een trend en waarvan er al heel wat gelijkaardige ontwerpen zijn, dan is je auteursrecht minder sterk en zal je ook moeilijk kunnen optreden tegen iemand die iets gelijkaardig maakt. Hoe meer het werk jouw eigen stempel draagt, hoe duidelijker het ook is als iemand jou kopieert. Verder is het ook belangrijk dat iemand een concreet werk van je namaakt om van een kopie te kunnen spreken. Als iemand iets in jouw stijl maakt, is dat geen kopie. Een werkwijze (bijvoorbeeld een manier van fotograferen, typisch materiaalgebruik of een bepaalde productietechniek) wordt immers niet beschermd door het auteursrecht.

Heb je tips voor het voorkomen dat je werk gekopieerd wordt?

Voorkomen kan je niet, er zullen altijd kopieën met opzet gemaakt worden. Maar vaak worden er ook dingen nagemaakt op basis van een foto die op internet circuleert en waarvan niet meer duidelijk is wie de originele ontwerper was.

Daarom is het belangrijk om op alle ontwerpen, teksten of foto's die je rondstuurt je naam, vergezeld van de vermelding 'copyright', te plaatsen.

Verplicht is het niet, maar het maakt wel duidelijk dat het om een auteursrechtelijk beschermd werk gaat, dat dus niet gekopieerd kan worden. Ik hoorde Dirk Wynants van Extremis ooit zeggen dat de beste bescherming van kopie het winnen van een prijs is. En daar heeft hij ergens wel een punt. Als je een prijs wint, krijg je erkenning voor jouw originele werk. En weten de mensen in jouw sector ook dat het om een werk van jou gaat en dat gelijkaardige ontwerpen allicht kopieën zijn.

Naast advies geven organiseer jij Expertendagen binnen Flanders DC. Wat gebeurt er juist op zo’n dagen en welke zijn de volgende die eraan komen?

Expertendagen zijn dagen waarop groeiende en mature ondernemingen uit de creatieve sectoren terecht kunnen met al hun vragen rond een bepaald thema. Ze kunnen in kleine groepjes bij een aantal experts aanschuiven of een persoonlijk adviesgesprek met hen boeken. Het netwerkingaspect is ook belangrijk: vaak steek je nog het meeste op door met je peers te praten. Daarom voorzien we voldoende tijd voor een gezellige lunch samen. Op 20 november organiseren we een Expertendag: Orde op zaken, rond het stroomlijnen van je interne organisatie en op 13 december een Expertendag: Futureproof ondernemen in de designsector.

Heb je een specifieke vraag en wil je daarover graag in gesprek met een van onze adviseurs?

Contacteer het adviesteam! Met caroline.merckx@flandersdc.be kan je ook rechtstreeks contact opnemen.