Een merk beschermen

voor

Een merk is een ‘teken’ waarmee je jouw producten of diensten onderscheidt van die van anderen. Dat teken kan de naam zijn van je product of dienst (een woordmerk), maar ook je logo of de vorm van je verpakking (een beeldmerk). Het Coca-Colaflesje is een bekend voorbeeld van zo’n beeldmerk. Jouw merk is misschien niet zo bekend als Coca-Cola, maar dat betekent niet dat het merkenrecht voor jou van geen tel is. Je leest hier waarom!



Merkenrecht voor groot en klein

Niet enkel voor grote bedrijven zijn merken belangrijk. Ook kleinere ondernemingen kunnen eronder lijden als anderen je merk namaken of een merk gebruiken dat erg lijkt op het jouwe. Enkel door je merk te registreren, kan je daartegen optreden.

Als de naam van jouw product of dienst dezelfde is als je handelsnaam, dan ben je tot op zekere hoogte al automatisch beschermd. Dit type bescherming reikt wel minder ver dan het merkenrecht.

In de design en mode-industrie dragen de labels vaak de naam van hun ontwerper. Toch ga je hier het best niet zomaar in mee. Er zijn wellicht nog mensen met jouw naam en dit kan voor verwarring zorgen of je naamgenoten schade berokkenen. Denk er bovendien aan dat je merknaam wellicht eigendom zal worden van de vennootschap en dat daar op termijn misschien nog andere mensen iets in de pap te brokken zullen hebben.

Bescherming via handelsnaam en vennootschapsnaam

Handelsnaam

De handelsnaam is de naam waaronder je onderneming handel drijft. Je krijgt het recht op een handelsnaam als je er als eerste zichtbaar, publiek en continu gebruik van maakt. Je kan je handelsnaam als uithangbord laten registreren wanneer je je inschrijft bij de Kruispuntbank van Ondernemingen.

Als je je handelsnaam registreert, kan je anderen verbieden om dezelfde of een gelijkaardige naam te gebruiken voor identieke of gelijkaardige producten en diensten. Deze bescherming telt enkel binnen het gebied — zoals een dorp, regio of land — waar jouw handelsnaam min of meer ‘bekend’ is. Zo zal bakkerij Verstrepen binnen zijn dorp of stad bescherming genieten, terwijl een gerenommeerd architectenbureau bijvoorbeeld in heel België kan optreden tegen bureaus die onder dezelfde naam willen werken.

Moraal van het verhaal: hoe bekender een handelsnaam, hoe ruimer de bescherming. Wanneer je je handelsnaam niet meer gebruikt, vervalt ook de bescherming.

Waarin ligt nu het verschil met het merkenrecht? Wel, het merkenrecht verleent een exclusief verbodsrecht binnen het ganse territorium waarvoor het merk geregistreerd is (en niet waar het gekend is, zoals bij een handelsnaam). Stel dat je met je onderneming momenteel enkel in de provincie Vlaams-Brabant bekendheid geniet, dan kan je er via het merkenrecht toch voor zorgen dat niemand in de Benelux onder dezelfde naam gelijkaardige waren of diensten mag aanbieden. Zo stel je je uitbreidingsplannen veilig.

Vennootschapsnaam

De vennootschapsnaam is de officiële naam van een rechtspersoon, die opgenomen is in de statuten en gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad. Wie als eerste een vennootschapsnaam verwerft, heeft voor heel België het exclusieve recht hierop. Het is natuurlijk perfect mogelijk om dezelfde naam te gebruiken als vennootschaps- en als handelsnaam, maar — in tegenstelling tot een handelsnaam — hoef je de vennootschapsnaam niet effectief te gebruiken om het exclusieve recht te hebben.

Je merk registreren

De eerste stap voor wie zijn merk wil registeren? Controleren of het nog wel beschikbaar is. Ofwel ga je zelf het merkenregister doorspitten (via het Benelux-Bureau voor de Intellectuele eigendom of via TM View) ofwel betaal je een merkgemachtigde (bmm.eu) of een gespecialiseerd jurist (via de Orde van Vlaamse Balies) om dit in jouw plaats te doen. Wil je een woord beschermen, dan kies je voor een woordmerk; voor de bescherming van een logo of verpakking neem je een beeldmerk. Je kan ook beide combineren, en dan opteer je voor een gecombineerd merk of semi-figuratief merk. Tot slot kan je een klankmerk, een multimediamerk of een hologrammerk registreren.

Ga ten tweede na of jouw merk aan de voorwaarden voldoet (voor wie daar meer over wil weten, is het onderdeeltje 'Voorwaarden voor merkregistratie' hieronder verplichte kost). Bestaat het merk nog niet en voldoet het aan de voorwaarden, dan kan je het registreren in de Benelux, in de Europese Unie, of wereldwijd in landen naar keuze.

Als je je merk deponeert, moet je de classificatie kennen. Hiermee geef je aan voor welke categorie van producten en diensten je merk gaat dienen. Enkel voor die soorten producten of diensten is je merknaam dan beschermd. In de prijs van een merkdepot is bescherming voor één of meerdere klassen inbegrepen.  Wil je je merk in nóg meer klassen beschermen, dan betaal je extra.

Een merk is tien jaar beschermd, en je kan onbeperkt verlengen. Daarvoor hoef je niet eens zó diep in je buidel te tasten. Een Benelux-merk kost 244 euro voor tien jaar (registratie in één klasse inbegrepen). Een Europees merk kan vanaf 850 euro (registratie in één klasse inbegrepen), terwijl de kost van een internationaal merk afhangt van het aantal landen waarin je bescherming wil.

Of je je merk in de Benelux, in Europa of in de hele wereld wil registreren, brengt andere administratieve beslommeringen met zich mee. We sommen ze even voor je op.

IE voucher

Overweeg je als KMO om een merk of model te registreren? Dan ondersteunt de Europese Commissie je graag. Met haar SME Fund betaalt ze tot 75% van de registratiekosten voor een Benelux- of een Uniemerk of -model terug. Ook voor aanvragen in andere landen is er een tegemoetkoming. Je kan de SME-voucher niet meer aanvragen vor 2023 omdat de Europese subsidiepot hiervoor leeg is. Indien er een nieuwe subsidieronde komt voor 2024, zullen we het op deze pagina laten weten.

Benelux

Een Benelux-merk kan je online of via een invulformulier registreren bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom (BOIP). Doe je dit liever niet zelf, dan schakel je gewoon een merkgemachtigde of gespecialiseerd jurist in om de registratie tegen betaling voor jou in orde te brengen. Een merkgemachtigde kom je op het spoor via de Beneluxvereniging voor Merken- en Modellenrecht en een gespecialiseerd jurist via de Orde van Vlaamse Balies.

Als je merk aan alle voorwaarden voldoet, en er wordt geen bezwaar ingediend, dan wordt het na ongeveer drie maanden gepubliceerd. 

Europees merk

Wil je bescherming in heel Europa, dan heb je een uniemerk nodig. Het voordeel daarvan is dat je met slechts één aanvraag bescherming krijgt in alle landen van de Europese Unie. Maar het mes snijdt aan twee kanten: als je merk in een van de landen niet geldig is (bijvoorbeeld omdat het onderscheidend vermogen mist), dan wordt het koudweg geweigerd of nietig verklaard in alle lidstaten. Het is dus geen slecht idee om de hulp van een deskundige of een gespecialiseerd jurist in te roepen. Indienen doe je via het EUIPO of het Bureau voor Intellectuele Eigendom van de Europese Unie.

Internationaal merk

Voor bescherming in landen binnen en buiten Europa geldt een internationale procedure. Het recht van voorrang komt hierbij vaak goed van pas. Dat wil zeggen dat je eerst een Benelux-merk indient en binnen de zes maanden kan beslissen of je je merk ook in andere landen wil registreren. In dat geval geldt de eerste aanvraagdatum meteen voor de andere landen. Ook in het geval van zo’n internationale bescherming neem je het best een deskundige of een gespecialiseerd jurist onder de arm. Voor meer info kan je terecht bij de World Intellectual Property Organisation of bij het Benelux-Bureau voor de Intellectuele Eigendom.

Voorwaarden voor merkregistratie

Wil je een merk registreren? Dan gaat dat niet zomaar, want niet álle tekens kunnen een merk zijn. De voornaamste redenen waarom het BOIP jouw aanvraag zou weigeren of waarom een rechter jouw inschrijving zelfs achteraf nietig zou kunnen verklaren:

  • het merk mist onderscheidend vermogen. Deze reden komt veruit het vaakst voor en zit eigenlijk al vervat in de definitie van ‘een merk’, namelijk: een teken ter onderscheiding van de waren of diensten van een onderneming. Hieronder vallen onder meer beschrijvende tekens. ‘Biomild’ voor yoghurt is bijvoorbeeld niet onderscheidend genoeg. Hoewel ‘Bio’ aangeeft dat de yoghurt op biologische wijze geproduceerd is en ‘Mild’ iets over de smaak zegt, is het teken als geheel niet onderscheidend (zelfs al is het een niet-bestaand woord).

  • je merk kan verward of geassocieerd worden met een ouder merk dat voor soortgelijke producten of diensten geregistreerd is.

  • je merk kan verward worden met een algemeen bekend merk. (Volgens deze regel kan je de naam Coca-Cola dus zelfs niet voor een kleding- of meubelmerk registreren.)

  • het teken is misleidend. Een logo waarop bijvoorbeeld duidelijk koffie staat afgebeeld, mag je niet voor iets anders (bv. thee of slaapmiddelen) gebruiken, omdat het publiek daardoor om de tuin geleid kan worden.

  • het teken werd ‘ter kwader trouw’ geregistreerd (met de bedoeling om iemand anders schade toe te brengen).

  • het geregistreerde teken bestaat uit vlaggen, wapens of andere officiële emblemen van staten of internationale organisaties. Zo’n merken kunnen alleen in het Benelux-register worden ingeschreven met toestemming van de staat of organisatie in kwestie.

  • het merk is strijdig met openbare orde en goede zeden (wat in de praktijk zelden voorkomt).

Lees in deze pdf alles over 'Intellectuele eigendom' in design.

Download de pdf

Events en workshops

De creatieve sector lééft. Dankzij deze events en workshops hou je de vinger aan de pols.